خیانت در امانت یکی از مواردی است که در دادگاه تعیین وضعیت می‌شود و با توجه به نوع خیانت و شدت ضرر طرف مقابل، قاضی حکم خواهد داد. این خیانت می‌تواند مربوط به موارد مختلف باشد. با این وجود، بیشترین شکایت‌ها مربوط به اموال و اسناد است.
خیانت در امانت چیست؟
خیانت در امانت به عنوان یک رفتار ناپسند شناخته می‌شود که معمولاً نسبت به اموال افراد انجام می‌گیرد. در طی این خیانت، فردی که اموال خود را به دیگری امانت داده، با خیانت او مواجه می‌شود. این اموال ممکن است از نوع منقول و غیر منقول باشند. یکی از مهم‌ترین نوع خیانت در اموال غیر منقول، خیانت در ملک است. در این شرایط، فرد می‌تواند علیه شخصی که ملکش را تصرف یا اتلاف کرد، طرح شکایت کند.
هنگامی که فردی ملک خود را به دیگری می‌سپارد، او وظیفه دارد ملک را به درستی نگهداری کند و در راستای حدود تعیین شده از آن محافظت کند. به عنوان مثال اگر فرد این ملک را به مسافران اجاره می‌داده، یعنی خیانت در امانت کرده است، زیرا به اموال دیگری آسیب رسانده و باید پاسخگو باشد.
ارکان خیانت در امانت چیست؟
به طور کلی طبق تعریف قانون هر عملی برای اینکه جرم شناخته شود، باید سه رکن اصلی را دارا باشد: رکن قانونی، رکن معنوی و رکن مادی
رکن مادی
انجام دادن یا ندادن عملی ممکن است باعث اتلاف، تصاحب، مفقود شدن و استعمال مال شود. در این رکن لازم است رابطه علیت بین عمل فرد امانتدار و ضرر دیدن مالک اصلی وجود داشته باشد، یعنی به سبب ترک یا انجام فعل امانتدار، صاحب مال دچار خسران و زیان شده است.
رکن معنوی
امانتدار از روی آگاهی و کاملاً عمدی عمل تصاحب، اتلاف، استعمال و مفقود کردن مال را انجام داده است. به این مورد، سوء‌نیت عام گفته می‌شود. در واقع این عمل کاملاَ ارادی بوده است.
رکن قانونی
- برای اینکه خیانت در امانت به عنوان جرم شناخته شود، باید با ماده 674 قانون مجازات اسلامی تطابق داشته باشد.
- مال توسط فرد مالک یا نماینده قانونی او به فرد امین یا امانتدار سپرده شده باشد.
- مال سپرده شده به امانت، باید از ارزش مالی برخوردار باشد، قابلیت خرید و فروش داشته باشد یا ابزاری برای کسب باشد.
- برای به امانت سپردن مال، باید مواردی مانند شرط مصرف و استفاده در راهی معین، شرط برگرداندن مال به صاحب و روش‌های قانونی انجام شود.
مجازات جرم خیانت در امانت چیست؟
طبق ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی فردی که خیانت در امانت کرده، به 3 تا 18 ماه حبس محکوم می‌شود. البته این حکم از آن حکم‌هایی است که در صورت گذشت یا تجدید نظر شاکی در هر مرحله از مجازات لغو شده و اجرا نخواهد شد. اگر گذشت شاکی پیش از اجرا یا قطعی شدن حکم باشد، قرار موقوفی تعقیب و بعد از آن قرار موقوفی اجرا صادر خواهد شد.
مدارک لازم برای شکایت خیانت در امانت
برای طرح شکایت علیه فردی که خیانت کرده، نیاز به مدارک زیر وجود دارد:
- ارائه اظهارنامه و طرح شکایت تنظیم شده به دادگاه برای اقامه دعوی
- شهادت شهودی بالغ و عاقل مبنی بر امانت دادن سند یا مال
- تنظیم شکایت خیانت در امانت
- مدرک سفید مهر یا رسید مال سندی که به فرد امانتدار واگذار شده است
- کلیه مدارکی که نشان می‌دهد مال به فرد امانتدار واگذار شده و فرد امانتدار حق سوء استفاده از آن را نداشته است.
نحوه شکایت خیانت در امانت
بعد از اینکه خیانت در امانت بررسی شد و سوء استفاده از مال مشخص شد، لازم است فرد شکوائیه‌ای مبنی بر ادعای خود در دادسرا تنظیم کند. در متن شکوائیه خیانت در امانت، لازم است اطلاعات هویتی امانتدار مال و مالک اصلی مال به همراه آدرس آن‌ها وارد شود.
در این شکایت، باید ادله نشان‌دهنده خیانت در امانت و عنوان شکایت به خوبی توضیح داده شود. در ادامه فرد شاکی باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه داشته باشد و شکوائیه خود را ارسال، ثبت و به دادسرا ارائه دهد.
نحوه رسیدگی به شکایت خیانت در امانت
نحوه رسیدگی به شکایت خیانت در امانت در چندین مرحله انجام شود. یعد از اینکه فرد متن شکایت را تنظیم و به دادگاه ارائه کرد، لازم است همراه با متن شکایت، مدارک نیز ضمیمه شود. در ادامه تحقیقات ابتدایی در رابطه با ادعای شاکی انجام شده و صحت و سقم ادعا بررسی خواهد شد.
همچنین مدارک ارائه شده نیز بررسی می‌شود. بیشتر افراد شکوائیه خود را به کلانتری محل ارائه می‌کنند، بنابراین در بیشتر موارد تصدیق یا رد ادعای شاکی توسط کلانتری محل مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ادامه، اگر صحت ادعای فرد شاکی یعنی امانت دهنده و صاحب مال تصدیق شد، پیگیری به مراحل تازه‌تری وارد خواهد شد. در این مرحله، پرونده به مراجع قضایی بالاتر راه پیدا می‌کند و در نهایت به دست قاضی پرونده خواهد رسید. قاضی با بررسی ادله، مدارک، شنیدن صحبت‌های صاحب ملک، شهود دادگاه و… حکم نهایی خود را صادر خواهد کرد.
جمع‌بندی
خیانت در امانت به مواردی اطلاق می‌شود که فرد مال و اموال خود را به فرد امین سپرده، اما او در اموال او خیانت کرده است. به عنوان مثال از اموال او برای کسب درآمد استفاده می‌کرده است. در این حالت، فردی که ملک یا اموال خود را به امانت داده، می‌تواند شکایت خود را علیه فرد امانتدار تنظیم کند. پروسه‌ی تنظیم شکایت نسبتاً طولانی است، با این حال، داشتن مدارک کافی می‌تواند خیانت در اموال را به خوبی اثبات کند.
یکی از مهم‌ترین مدارکی که شاکی یعنی امانت‌دهنده باید به دادگاه ارائه کند، سند مالکیت اموال است. در این صورت به راحتی می‌توان خیانت امانتدار یا امین را تایید کرد. رسیدگی شکوائیه‌هایی مانند خیانت در امانت، نیاز به بررسی همه جانبه و انجام تحقیقات اولیه دارند. در این شکایت، مجموعه پیش‌فرض‌ها مطرح می‌شود که در نهایت با بررسی‌های انجام شده، این پیش‌فرض‌ها اثبات یا رد خواهند شد.
