مهریه مالی است که به واسطه عقد به ملکیت زن در میآید و از لحظه عقد به بعد هر زمان که بخواهد می‌تواند آن را از همسر خود مطالبه کند. مهریه تقسیم‌بندی‌های متعددی دارد؛ در صورتی که نحوه پرداخت مهریه بر اساس توانایی مالی تعیین شود، مهریه به دو نوع مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم می‌شود.
در این مطلب قصد داریم مهریه عندالاستطاعه را توضیح دهیم. برای کسب اطلاعات دقیق تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
منظور از مهریه عندالاستطاعه چیست؟
مهریه عندالاستطاعه یکی از انواع مهریه است که پرداخت آن به زن فقط در صورت اثبات توان مالی مرد اجباری است. در مهریه عند الامطالبه که زن هر زمان بخواهد می‌تواند مهریه را از مرد بگیرد، امکان قسط بندی و امکان جلب مرد فراهم است، اما در مهریه به صورت عندالاستطاعه فقط با اثبات تمکن مالی و داشتن توان مالی کافی، مهریه قابل وصول است.
شرایط قانونی دریافت مهریه به صورت عندالاستطاعه
قانونگذار برای نحوه دریافت و پرداخت مهریه عندالاستطاعه قوانین و مقرراتی را تعیین کرده تا پرونده‌های مهریه با مشکل مواجه نشود. یکی از چالش‌های جدی که بین زن و شوهر برای مهریه پیش میآید این است که مرد ادعا کند توان پرداخت مهریه را ندارد ،اما زن ادعایی غیر از این داشته باشد و بخواهد مهریه را مطالبه کند.
بنابراین یکی از شرایط مطالبه مهریه عندالاستطاعه در مواردی که مرد ادعای تمکن مالی ناکافی دارد، این است که زن اثبات کند، مرد توانایی مالی پرداخت مهریه را دارد. البته اموالی که زن برای اثبات تمکن مالی مرد به دادگاه ارائه می‌کند باید غیر از مستثنیات دین باشد.
بنابراین زن برای مطالبه مهریه باید به دفتری که ازدواج در آن ثبت شده مراجعه کند و لیست اموال مرد را تنظیم نماید. در مرحله بعد زن باید از سر دفتر بخواهد حکم اجرائیه مهریه را صادر کند.
حکم اجرائیه مهریه باید به دایره اجرای ثبت ارسال شود تا ابلاغیه برای مرد صادر و ارسال شود. پس درخواست مهریه به صورت عندالاستطاعه ابتدا باید از طریق اداره ثبت انجام شود، سپس سایر اقدامات در دادگاه خانواده پیگیری شود.
طلاق و مهریه عندالاستطاعه
مرد فقط زمانی می‌تواند نداشتن استطاعت مالی را دلیل نپرداخت مهریه عنوان کند، که زن قصد مطالبه مهریه داشته باشد وگرنه در مواردی که مرد بخواهد زن را طلاق دهد و مهریه از نوع عندالاستطاعه باشد، ملزم به پرداخت مهریه است. یعنی مرد نمی‌تواند دادخواست طلاق را به دادگاه ارائه کند و با توجه به نداشتن تمکن مالی، از پرداخت آن معاف باشد.
مزایا و معایب مهریه عندالاستطاعه
برای اینکه بتوانید با ویژگی‌های انواع مهریه بر اساس نحوه پرداخت آشنا شوید، باید مزایا و معایب هر کدام از آن‌ها را بدانید. مزایا و معایب مهریه عندالاستطاعه شامل موارد زیر است.
مزیت مهریه به شرط توان مالی مرد این است که مرد برای پرداخت مهریه در اجبار قرار نمی‌گیرد و فقط در صورتی که توان مالی داشته باشد آن را پرداخت می‌کند. بنابراین در صورتی که میزان مهریه زیاد باشد و در حد تمکن مالی مرد نباشد، اجبار قانونی برای پرداخت آن ندارد و امکان گرفتن حکم جلب او فراهم نیست.
اما عیب این نوع از مهریه برای زنان این است که در صورت نداشتن استطاعت مالی مرد، نمی‌توانند از حق خود استفاده کنند و مهریه را مطالبه نمایند. همان‌طور که پیش از این هم گفتیم امکان تقسیط در این نوع از مهریه وجود ندارد. زیرا پیش شرط گرفتن مهریه، توان مالی مرد است و وقتی مرد توان مالی کافی برای پرداخت مهریه ندارد، صحبت کردن از قسط بندی مهریه عاقلانه نیست.
آیا مهریه زن که به صورت عندالاستطاعه بوده است پس از فوت مرد قابل دریافت است؟
یکی از سوالات متداول درباره مطالبه مهریه عندالاستطاعه این است که امکان مطالبه مهریه بعد از فوت مرد وجود دارد یا اینکه زن حتما باید در طول دوران حیات مرد، مهریه را مطالبه کند.
بهتر است بدانید بین این نوع مهریه و مهریه عندالامطالبه بعد از فوت مرد، هیچ تفاوتی وجود ندارد. همان‌طور که زن بعد از فوت همسرش می‌تواند مهریه عندالامطالبه را از اموال متوفی بگیرد، می‌تواند مهریه عندالاستطاعه را هم بگیرد.
در چه شرایطی زن مستحق دریافت مهریه نیست؟
مطابق قوانین دین اسلام پرداخت مهریه به زن الزامی است. اما با اینکه مهریه از حقوق مالی زنان است و بلافاصله بعد از عقد می‌توانند آن را مطالبه کنند، در برخی از شرایط خاص مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد.
در موارد زیر مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد.
باطل بودن عقد و عدم وقوع نزدیکی
مطابق ماده 1098 قانون مدنی، وقتی عقد نکاح دائم یا موقت باطل باشد و بین زن و مرد نزدیکی اتفاق نیفتاده باشد، زن حق مطالبه مهریه ندارد. حتی در صورتی که زن مهریه گرفته باشد، مرد می‌تواند درخواست استرداد مهریه نماید. البته اگر زن و مرد از باطل بودن عقد اطلاع نداشته باشند و نزدیکی اتفاق افتاده باشد، زن می‌تواند مهرالمثل را دریافت کند.
فوت یکی از زوجین
یکی دیگر از مواردی که باعث می‌شود مهریه به زن تعلق نگیرد، فوت یکی از زوجین است مطابق ماده 1088 قانون در صورتی که یکی از زوجین قبل ار مشخص شدن مهریه و قبل از وقوع نزدیکی بمیرد، زن نمی‌تواند مهریه دریافت کند. البته اگر قبل از فوت یکی از زوجین، نزدیکی بین آن‌ها اتفاق بیفتد، زن می‌تواند مهرالمثل دریافت کند.
طلاق بدون برقراری رابطه جنسی
مطابق ماده 1101 قانون مدنی، در صورتی که نکاح بین زن و مرد فسخ شود یا طلاق بگیرند، اما رابطه جنسی بین آن‌ها برقرار نشده باشد؛ زن نمی‌تواند مهریه مطالبه کند. مگر اینکه مرد از انجام رابطه جنسی ناتوان باشد و زن بخواهد نکاح را فسخ کند. در این صورت زن می‌تواند نصف مهریه را مطالبه کند.
جمع بندی
مهریه از حقوق مالی زن در نکاح دائم یا موقتی است که بر اساس نحوه پرداخت به دو نوع مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه تقسیم می‌شود. در این مطلب سعی کردیم تفاوت بین این دو نوع مهریه را بیان کنیم و شما را با شرایط مطالبه مهریه عندالاستطاعه آشنا کنیم.
